توقف رشد صعودی مهاجرت پرستاران/ دولت با چه روشی باعث کاهش ۳۵ درصدی میل کادر سلامت برای کار در آن سوی مرزها شد؟
به گزارش خبرآنلاین رزنامه ایران نوشت: به طور کلی پزشکان و پرستارانی که تصمیم به مهاجرت دارند، باید این گواهینامه یا صلاحیت حرفه‌ای را از سازمان‌های مربوطه دریافت کنند.
دکتر عباس عبادی، معاون پرستاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به اینکه در سال ۱۴۰۲ حدود ۲ هزار پرستار برای دریافت گوداستندینگ به سازمان نظام پرستاری مراجعه کردند، می‌گوید:«متأسفانه در شش سال گذشته اخذ این گواهینامه روبه افزایش بوده است. البته دریافت این گواهینامه به معنای مهاجرت کردن نیست، ولی با مقایسه آمارهای سال ۱۴۰۲ با ۱۴۰۳ و طبق اعلام سازمان نظام پرستاری، در سال ۱۴۰۲ دو هزار نفر برای دریافت«Good Standing» مراجعه کردند، اما در سال گذشته این عدد به یک‌هزار و ۳۰۰ نفر رسیده است، به این معنا که حداقل ۳۵ درصد میل به مهاجرت در همکاران پرستار کم شده است. همچنین طبق آمار سازمان نظام پزشکی، این اتفاق در حوزه پزشکی هم رخ داده و ۱۸ درصد درخواست گوداستندینگ، کاهش پیدا کرده است.»
سال ۱۴۰۲ نسبت به سال قبل آن حدود ۷۰ درصد رشد مهاجرت نیروی پرستاری را شاهد بودیم، موضوعی که معاون پرستاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به آن اشاره میکند و می‌گوید:«از مجموعه دانشگاه علوم پزشکی خواستیم در بازه زمانی ۱۴۰۰ تا پایان سال ۱۴۰۳ گزارشی از نیرویهایی که مهاجرت کردند، افرادی که استعفا دادند، همکارانی که ترک خدمت داشتند و چند شاخص دیگر ارائه بدهند. از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ روند مهاجرت بشدت نرخ افزایشی داشت و در برخی از سنوات تا ۸۰ درصد رشد مهاجرت قطعی داشتیم. در سال ۱۴۰۲ این عدد ۵۸۶ نفر بود، اما سال قبل آن حدود ۳۰۰ نفر مهاجرت کرده بودند؛ یعنی در یک بازه یک ساله، مهاجرت حدود ۷۰ درصد رشد داشته است. خوشبختانه این رشد در سال ۱۴۰۳ شتاب کمتری داشته و تعداد افرادی که مهاجرت کرده‌اند کاهش پیدا کرده است. البته این به معنای مهاجرت معکوس نیست، فقط توقف رشد صعودی مهاجرت است.»
آلمان و دانمارک از جمله کشورهایی بودند که بیشترین درخواست برای مهاجرت را داشتند، اما اکنون به خاطر اشباع در زمینه جذب نیرو، فعلاً درخواست مهاجران را پذیرش نمیکنند. دکتر عبادی توضیح میدهد:«دو سال متوالی است که سفیر جمهوری اسلامی در دانمارک به وزارت امور خارجه گزارشهایی ارسال میکند. این گزارش‌ها به دست ما هم رسید، مبنی بر اینکه پنج سال گذشته دو کشور دانمارک و آلمان بیشترین نرخ مهاجرت پرستاران ایرانی را داشتند. کشورهایی مانند حاشیه خلیج فارس، استرالیا، نیوزیلند، آمریکا، کانادا و برخی دیگر از کشورهای اسکاندیناوی هم جزو مقاصد مهاجرت پرستاران بودند، اما بیشترین نرخ مربوط به آلمان و دانمارک است.»
مهاجرت سه هزار نفر از کادر سلامت
بر اساس گزارش سفیر ایران، طی چهار سال گذشته بالغ بر سه هزار پرستار ایرانی به نیت کار به دانمارک مهاجرت کرده‌اند. معاون پرستاری وزارت بهداشت می‌گوید:«در این سالها با توجه به شرایطی که دانمارک دارد، پرستاران در پیدا کردن شغل دچار مشکل شدند، این امر میتواند به خاطر سختی زبان، هزینههای بالای زندگی و سختی کار باشد. از ۳۰۰۰ نفری که به این کشور مهاجرت کردند، فقط ۱۰۰۰ نفر موفق به یافتن شغل شدند، دو هزار نفر دیگر یا هنوز کار مناسبی پیدا نکردند یا کارهایی یافتند که کار فنی و تخصصی پرستاری نیست. این موضوع در وزارت بهداشت مورد بررسی و آسیب‌شناسی قرار گرفته است تا شرایطی را مهیا کنیم که اگر همکارانمان به هر دلیلی از مهاجرت پشیمان شدند، در صورت برگشت موقعیت اشتغالشان فراهم باشد.»
دکتر عبادی درباره حقوق و دستمزد پرستاران که همیشه به عنوان اصلی‌ترین خواسته و مهم‌ترین دلیل مهاجرت آنها اعلام شده است، می‌گوید:«می‌پذیرم که میزان دریافتی پرستاران یا همکاران گروه سلامت به شکل عام قابل مقایسه با سایر کشورها نیست، اما هزینههای زندگی هم در کشورهای دیگر به نسبت دریافتی‌ای که دارند، بالاست. البته از سال گذشته تلاش شده با اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری و اصلاح فرمول اضافه کار کادر بالینی و تسهیل شرایط استخدام، کمی اوضاع بهبود پیدا کند، به طوری که در شش ماهه دوم ۱۴۰۳ شاهد کاهش دریافت گواهینامه
«Good standing» و توقف رشد مهاجرت در گروه پرستاری بودیم. امیدوارم با تلاش بیشتر و زمینه‌سازی برای کاهش دغدغه‌های شغلی همکاران در گروه سلامت، شانس و میل به ماندگاری در کشور را افزایش دهیم.»
به ازای هر ۱۰ هزار نفر، ۸ پرستار نیاز داریم
با وجود کاهش میل به مهاجرت در کشور، هنوز کمبود نیروی کادر پرستاری مشهود است. دکتر عبادی می‌افزاید:«ایران از سه شاخص برای تعداد پرستار استفاده میکند. اولین شاخص، نسبت پرستار و پزشک است که نسبت باید یک به سه باشد؛ یعنی به ازای یک پزشک سه نیروی پرستار مورد نیاز است. دومین شاخص، نسبت پرستار به جمعیت است. میانگین دنیا به ازای هر ۱۰ هزار نفر، هشت پرستار است که این نسبت در کشور ما تقریباً ۲.۲ است. شاخص سوم که بیشتر در ایران مورد استفاده قرار میگیرد، نسبت پرستار به تخت است و به ازای هر تخت باید ۱.۸ پرستار داشته باشیم که اکنون میانگین کشور ما نودوپنج‌صدم است، یعنی باید معادل پرستاران شاغل، پرستار جذب کنیم. با این اوصاف به ۱۰۰ هزار پرستار نیاز داریم.»
دولت، پرستاران را از مهاجرت منصرف کرد
دکتر احمد نجاتیان، رئیس کل سازمان نظام پرستاری نیز با اشاره به اینکه مهاجرت کادر بهداشت و درمان موضوع جدیدی در کشور نیست، می‌گوید:«مهاجرت یک امر جهانی است و همه کشورها با آن درگیر هستند. در حوزه پرستاری حدود یک دهه قبل موج مهاجرت آغاز شد اما در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ شدت بیشتری گرفت. حدود ۱۰ سال پیش سازمان نظام پرستاری مکانیزمی راهاندازی کرد تا کسانی که می‌خواهند به خارج از کشور مهاجرت داشته باشند، گواهی «Good Standing» یا تأیید صلاحیت دریافت کنند؛ صلاحیتی که نشان میدهد پرستار مذکور مشکل قانونی در ایران ندارد و تخلفاتش بررسی می‌شود. با این گواهی میتوانستند در کشورهای مختلف به عنوان پرستار شاغل شوند. ملاک آمارهای این سازمان برای محاسبه مهاجرت پرستاران، تعداد صدور همین گواهینامههاست. در این میان ممکن است بخشی از این گواهینامهها منجر به مهاجرت نشود.»
طبق بررسی سالانه سازمان نظام پرستاری و مقایسه سالها، در نیمه دوم سال گذشته شاهد کاهش تعداد مهاجرت بودیم. دکتر نجاتیان در این‌باره توضیح میدهد:«این کاهش امسال هم ادامه پیدا کرده است، به طوری که نسبت به سال گذشته کاهش قابل‌توجهی در تعداد درخواستها داشتیم. مهاجرت پدیدهای است که عوامل مختلفی در آن اثرگذار است. یکی از موارد در ایجاد این آمار کاهشی، قطعاً توجه جدی دولت چهاردهم به حوزه سلامت و اقداماتی است که در نیمه دوم سال گذشته انجام داد. این اقدامات عمدتاً در حوزه پرداخت مطالبات گذشته، افزایش اضافه کار و امیدآفرینی است که در سطح ملی و اجتماعی در بهبود روابط بین‌الملل ایران با کشورهای جهان شکل گرفت. از طرفی با پدیده کشش در خارج از ایران مواجه هستیم که بی‌تأثیر نبوده است.»
پرداخت معوقات پرستاران یکی از اقدامات مهم دولت چهاردهم بعد از روی کار آمدن بود تا بتواند رضایت نیروی سلامت را به دست آورد. رئیس کل سازمان نظام پرستاری با اشاره به شرایط دریافتی پرستاران می‌گوید:«تیرماه سال گذشته، میزان متوسط معوقات کارانه پرستاری در کشور به ۹ ماه رسیده بود و شهرهایی هم داشتیم که ۱۸ ماه معوقه عقب‌افتاده داشتند. یعنی ۱۸ ماه پیش کار کرده بودند، پولش را بیمه داده اما به نیروی کار پرداخت نشده بود. در بحث اضافه کار هم حدود ۵ ماه عقب‌افتادگی داشتیم. اکنون این عدد به ۶ ماه برای تعرفه و حدود سه ماه برای اضافه کار رسیده است. یعنی نسبت به سال گذشته دو الی سه ماه معوقات‌مان کمتر شده است. علاوه بر این طی سال گذشته به طور مرتب کارانه پرداخت شده و به معوقات اضافه نشده است.»
متوسط کارانهای که به گروه پرستاری پرداخت می‌شود، حدود شش‌ونیم تا هفت میلیون تومان است. رئیس کل سازمان نظام پرستاری با اشاره به اینکه این عدد قابل توجه نیست، می‌گوید:«امیدوار بودیم دولت امسال توجه ویژه‌ای به بحث تعرفه پرستاری داشته باشد که متأسفانه این نگاه ویژه وجود نداشت. ما به اندازه رشد عادی همه تعرفهها رشد تعرفه داشتیم. به نظر میرسد دولت باید در این زمینه جدی‌تر وارد شود چراکه کمبود نیروی پرستاری فشار بیشتری به سایر نیروهای فعال متحمل میکند و همین امر سبب کاهش کیفیت کار و افزایش عوارض جانبی برای مردم می‌شود. اثرگذاری این بخش خودش را در قالب تعطیلی بخش‌های بیمارستانی که امروز به یک واقعیت تلخ تبدیل شده است، نشان میدهد.»
مالیات از اضافهکاریهای اجباری حذف شود
سال گذشته ترمیم حقوقی برای کارکنان بهداشت و درمان تصویب شد. دکتر نجاتیان در این‌باره می‌گوید:«این ترمیم حقوق فقط دو ماه پرداخت شد و مابقی آن معوقات سال گذشته پرسنل است. موضوعی که دولت میتواند با اجرای آن بخشی از فشارمالی کادر پرستاری را کاهش دهد، مالیات است. متأسفانه امروز سیستم مالیات پلکانی را برای پرستاران داریم. درخواست‌مان این است؛ اضافه‌کاری اجباری که به دلیل کمبود نیرو به پرستاران تحمیل می‌شود، مشمول مالیات نشود یا مالیات، پلکانی نباشد؛ مانند همکاران پزشک، قاضیها و اعضای هیأت علمی که مالیات ثابت دارند. دولت اگر نمیتواند حقوق را افزایش دهد، حداقل این موضوع را در نظر بگیرد. حفظ نیروی سلامت مثل پرستاران بسیار مهم است چراکه برای این افراد از زمان آموزش تا آماده به کار شدن حدود پنج میلیارد تومان هزینه صرف می‌شود و باید مقداری هم هزینه کنیم تا این نیروی ارزشمند را نگه داریم.»
21302
