نقش جفت در شکل‌گیری بیماری‌های روانی از دوران جنینی
دانشمندان در یک مطالعه جدید متوجه شدند که جفت می‌تواند در شکل‌گیری بیماری‌های روانی از دوران جنینی نقش داشته باشد.
به گزارش بازتاب امروز، اگر این فرضیه در تحقیقات بعدی تأیید شود، می‌تواند درک دانشمندان را از چگونگی شروع اختلالات روانی خاص، از قبل از تولد یا در نتیجه رویدادهای رخ‌داده در دوران بارداری، متحول کند.
فرضیه تکامل عصبی در بیماری اسکیزوفرنی
بر اساس فرضیه تکامل عصبی که در سال ۱۹۸۷ توسط دانیل وینبرگر، عصب‌شناس برجسته مطرح شد، ریشه بیماری اسکیزوفرنی از دوران رشد مغز جنین آغاز می‌شود. این فرضیه بیان می‌کند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و شرایط محیطی دوران قبل از تولد، نقش مهمی در شکل‌گیری ساختار اولیه مغز ایفا می‌کند و در نتیجه احتمال ابتلا به اسکیزوفرنی و سایر اختلالات روانی در سال‌های بعدی زندگی افزایش می‌یابد.
با وجود پذیرش گسترده این فرضیه در جامعه علمی، مکانیسم دقیق این فرایند همچنان ناشناخته باقی مانده بود؛ تا اینکه مطالعه‌ای جدید سرنخ‌های مهمی در این خصوص ارائه کرد.
کشف تغییرات اپی‌ژنتیکی در جفت
در مطالعه‌ای که ۱۴ مارس ۲۰۲۴ در مجله علمی معتبر Nature Communications منتشر شد، دانشمندان نشان دادند که بخشی از پاسخ این معما ممکن است در تغییرات اپی‌ژنتیکی موجود در جفت نهفته باشد.
تغییرات اپی‌ژنتیکی به تغییرات شیمیایی در مولکول DNA اشاره دارد، که بدون تغییر ژن‌ها تعیین می‌کنند که کدام ژن‌ها فعال یا غیرفعال شوند.
بررسی ۳۶۸ نمونه DNA جفت
دانشمندان در این مطالعه، DNA استخراج‌شده از ۳۶۸ نمونه جفت را بررسی کردند و تمرکز خود را بر نوعی تغییر اپی‌ژنتیکی به نام متیلاسیون DNA قرار دادند؛ تغییری که می‌تواند فعالیت ژن را تغییر دهد.
نتیجه بررسی‌ها نشان داد که بیش از ۲۱۴ هزار ناحیه از DNA جفت دارای متیلاسیون هستند و بسیاری از این نواحی در بخش‌هایی قرار داشتند که به طور فعال برای تولید RNA و پروتئین مورد استفاده قرار می‌گیرند. RNA نقش انتقال دستورالعمل‌های ژنتیکی به محل ساخت پروتئین در سلول‌ها را ایفا می‌کند.
ارتباط میان متیلاسیون DNA جفت و بروز اختلالات روانی
محققان با مقایسه داده‌های به‌دست‌آمده از متیلاسیون DNA جفت با اطلاعات موجود درباره بیماری‌های روانی، دریافتند که چندین ژن مرتبط با اختلالات روانی از جمله اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و افسردگی، در جفت دچار متیلاسیون بالا هستند.
این موضوع نشان می‌دهد که متیلاسیون می‌تواند در فعالیت این ژن‌های حیاتی نقش داشته باشد و از این طریق بر رشد مغز جنین تأثیر بگذارد.
نقش حیاتی سیستم ایمنی و پاسخ به عفونت‌ها در دوران بارداری
یکی از یافته‌های مهم این بود که بسیاری از ژن‌هایی که در اثر متیلاسیون تحت‌تأثیر قرار گرفته‌اند، در پاسخ‌های ایمنی نقش دارند. این مسئله باعث این فرضیه شد که تغییرات اپی‌ژنتیکی در جفت می‌تواند بر فعالیت ژن‌های مرتبط با سیستم ایمنی تأثیر بگذارد و احتمال بروز عفونت در دوران بارداری را افزایش دهد.
تحقیقات پیشین نیز نشان داده بودند که ابتلا به عفونت‌هایی مانند: آنفلوانزای فصلی یا ویروس زیکا در دوران بارداری می‌تواند بر رشد مغز جنین تأثیرگذار باشد و ریسک بروز اختلالات روانی را در فرزندان بالا ببرد.
مکانیسم‌های احتمالی این تأثیر عبارت‌انداز:
- تحریک پاسخ ایمنی مادر و بروز التهاب در مغز جنین
- انتقال مستقیم عوامل عفونی به مغز جنین
تأثیر تغییرات اپی‌ژنتیکی جفت بر بیماری‌های روانی از دوران جنینی
پژوهشگران این مطالعه معتقد هستند که یافته‌های جدید می‌تواند توضیحی برای ارتباط میان اپی‌ژنتیک جفت و پاسخ‌های آسیب‌زای سیستم ایمنی در دوران بارداری باشد.
البته این مطالعه هنوز شواهد تجربی مستقیمی ارائه نکرده است، که نشان دهد الگوهای خاص متیلاسیون DNA در جفت، به صورت مستقیم باعث بروز اسکیزوفرنی یا سایر اختلالات روانی می‌شود. پژوهشگران گفته‌اند که برای تأیید قطعی این ارتباط، تحقیقات بیشتری لازم است.
آینده‌ای روشن برای پیشگیری از بیماری‌های روانی
اگر در آینده این ارتباط اپی‌ژنتیکی به طور کامل تأیید شود، یافته‌های این مطالعه می‌تواند دریچه‌ای نو برای پیشگیری از اختلالات روانی حتی قبل از تولد باز کند.
آریادن سیلروس-پورتت، نویسنده اصلی این تحقیق اعلام کرد: «اگر بتوانیم عوامل خطر را در مرحله قبل از تولد شناسایی کنیم، می‌توانیم پیش از بروز علائم مداخله نماییم، درمان‌ها را تنظیم یا استراتژی‌های پیشگیرانه شخصی‌سازی‌شده طراحی کنیم.»