انقلاب در درمان دیابت نوع ۱ با پیوند سلول ‌های اصلاح‌ شده پانکراس

برای اولین بار در جهان، سلول‌های اصلاح‌شده پانکراس به یک بیمار دیابتی پیوند زده شد که می‌تواند انقلابی در درمان دیابت نوع ۱ باشد.

به گزارش بازتاب امروز، این بیمار پس از پیوند توانست بدون نیاز به داروهای ضد ایمنی دوباره انسولین تولید کند.

دیابت نوع ۱ و نقش سلول‌های جزایر لانگرهانس

دیابت نوع ۱ زمانی آغاز می‌شود که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های جزایر لانگرهانس حمله می‌کند. این سلول‌ها مسئول تولید انسولین هستند، که یک هورمون حیاتی برای تنظیم سطح قند خون است.

بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ اغلب باید با رژیم غذایی دقیق و تزریق‌های منظم انسولین، بیماری خود را کنترل کنند. یکی از روش‌های نوین درمان این بیماری، پیوند سلول‌های جزایر لانگرهانس سالم است.

مطالعه جدید روی یک بیمار ۴۲ ساله

در یک مطالعه جدید، مردی ۴۲ ساله که از پنج‌سالگی به دیابت نوع ۱ مبتلا بود، سلول‌های جزایر لانگرهانس یک اهداکننده سالم را دریافت کرد. این سلول‌ها از طریق چندین تزریق به عضله ساعد او منتقل شدند.

این سلول‌ها در طول ۱۲ هفته بعد توانستند در پاسخ به افزایش قند خون (به عنوان مثال پس از غذا)، انسولین تولید کنند. مهم‌تر از همه، بیمار هیچ داروی سرکوبگر ایمنی دریافت نکرد.

ویرایش ژنتیکی با ابزار CRISPR

سیستم ایمنی بدن اغلب سلول‌های پیوندی را بیگانه تشخیص می‌دهد و نابود می‌کند. برای جلوگیری از این واکنش، به بیماران داروهای سرکوب ایمنی داده می‌شود، اما این داروها بیماران را در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیر می‌کنند.

در این پژوهش، سلول‌های پانکراس قبل از پیوند با استفاده از فناوری ویرایش ژن CRISPR اصلاح شدند. این تغییرات شامل موارد زیر بود:

• دو تغییر ژنتیکی باعث کاهش آنتی‌ژن‌هایی شدند که سلول‌های T از آنها برای شناسایی سلول‌های بیگانه استفاده می‌کنند.
• یک تغییر دیگر باعث شد، سلول‌ها بیشتر پروتئین CD47 تولید کنند؛ این پروتئین به سیستم ایمنی ذاتی پیام می‌دهد که به سلول‌ها حمله نکند.

فقط سلول‌هایی که هر سه تغییر را داشتند، زنده ماندند و توانستند عملکرد خود را حفظ کنند.

درمان دیابت نوع ۱ در حیوانات

این روش پیش‌تر در آزمایش‌ روی موش‌ها و میمون‌ها موفقیت‌آمیز بود، اما اکنون برای نخستین بار روی انسان اجرا شد. در مطالعات قبلی نیز پیوند سلول‌ها امیدبخش بود، اما همواره نیاز به داروهای سرکوب ایمنی وجود داشت.

سال گذشته در چین، زنی جوان سلول‌های تولیدکننده انسولین ساخته‌شده از سلول‌های بنیادی خود را دریافت کرد و پس از چهار ماه توانست بدون تزریق انسولین، سطح قند خون خود را در محدوده ایمن نگه دارد.

آینده‌ای روشن برای درمان دیابت نوع ۱ و پیوندهای دیگر

پژوهشگران می‌گویند که این روش می‌تواند درمان‌های دیابت را ایمن‌تر و مؤثرتر کند. همچنین این فناوری ویرایش ژن می‌تواند در پیوند انواع دیگر سلول‌ها نیز به‌کار رود و نیاز به داروهای سرکوب ایمنی را کاهش دهد.