تاثیر غذاهای فوق فرآوریشده بر مغز و تغییر رفتار غذایی
تحقیقات جدید نشان می‌دهد که غذاهای فوق فرآوریشده با تأثیر بر بخش‌هایی از مغز، اشتها و رفتار غذایی را تغییر می‌دهند.
به گزارش بازتاب امروز، این مطالعه بین‌المللی که داده‌های بیش از ۳۳ هزار فرد میانسال را بررسی کرده، نشان داده است که مصرف زیاد غذاهای فوق فرآوریشده (Ultra-Processed Foods یا UPF) می‌تواند ساختار نواحی کلیدی مغز را دچار تغییر کند، که در کنترل اشتها، پاداش و خودکنترلی نقش دارند. این یافته‌ها ممکن است چرایی عدم مقاومت انسان در برابر خوراکی‌هایی مانند: چیپس، بیسکوییت و غذاهای منجمد را روشن کند.
نتایج این تحقیق که در مجله npj Metabolic Health and Disease منتشر شده، حاکی از آن است که این تغییرات می‌توانند یک چرخه معیوب ایجاد کنند، به این شکل که هرچه فرد بیشتر از این غذاها بخورد، مغز بیشتر به آنها میل پیدا می‌کند.
انواع غذاهای فوق فرآوریشده
این خوراکی‌ها حاصل فرایندهای صنعتی پیچیده‌ای هستند که ترکیبات مصنوعی، افزودنی‌ها، طعم‌دهنده‌های شیمیایی و مواد نگهدارنده را در کنار هم قرار می‌دهند. نمونه‌های رایج آن شامل موارد زیر است:
- نوشابه
- نودل
- ناگت مرغ
- بستنی
- چیپس
- غلات صبحانه
- غذاهای منجمد
- فست‌فودها
این محصولات به گونه‌ای طراحی شده‌اند که مقاومت در برابر آنها سخت باشد و حالا پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ممکن است این جذابیت در سطح مغز عمل کند.
تاثیر غذاهای فوق فرآوریشده بر مغز
دانشمندان با استفاده از داده‌های ۳۳،۶۵۴ فرد بریتانیایی (میانگین سنی: ۶۴ سال)، رژیم غذایی و اسکن مغزی آنها را بررسی کردند. آنها دریافتند که مصرف بیشتر غذاهای فوق فرآوریشده با تغییراتی در بخش‌هایی از مغز مرتبط است که وظیفه کنترل خوردن را بر عهده دارند. مهمترین این نواحی عبارت‌انداز:
- هیپوتالاموس (Hypothalamus): مرکز اصلی تنظیم گرسنگی و متابولیسم در مغز است. در افرادی که غذاهای فوق فرآوریشده بیشتری مصرف می‌کردند، افزایش چگالی سلولی دیده شده، که نشانه‌ای از التهاب احتمالی است.
- هسته آکومبنس (Nucleus Accumbens): یکی از مراکز پاداش مغز است که لذت و تمایل را تنظیم می‌کند. در این ناحیه کاهش چگالی بافت و افزایش آب مشاهده شد، که می‌تواند نشانگر آسیب به ساختار مغز باشد.
- پالیدوم و پوتامن (Pallidum & Putamen): این بخش‌ها در تصمیم‌گیری و حرکت نقش دارند و در اثر مصرف غذاهای فوق فرآوریشده دچار تغییرات بافتی می‌شوند.
التهاب، حلقه اتصال مغز و تغذیه
سطح پروتئین واکنشی C (CRP)، که نشانگر التهاب در بدن است، در افرادی که غذاهای فوق فرآوریشده بیشتری مصرف می‌کردند، بالاتر بود. این التهاب نه‌تنها در خون، بلکه در مغز نیز قابل مشاهده بود و به‌ویژه در ناحیه هسته آکومبنس نقش مهمی داشت. محققان احتمال می‌دهند که مواد شیمیایی موجود در غذاهای فوق فرآوریشده، از طریق روده باعث ایجاد التهاب در مغز می‌شوند.
تأثیری فراتر از چاقی
اگرچه این غذاها با افزایش وزن مرتبط هستند، اما بسیاری از تغییرات مغزی حتی زمانی مشاهده شد که شاخص توده بدنی (BMI) کنترل شده بود. این یعنی غذاهای فوق فرآوریشده، چه از طریق افزایش وزن و چه از طریق مکانیسم‌هایی چون التهاب، به صورت مستقیم بر سلامت مغز تأثیر می‌گذارند.
از سوی دیگر، مصرف بالای این غذاها با افزایش HbA1c (نشانگر دیابت)، تری‌گلیسیرید (TG) بالا و کاهش HDL (کلسترول مفید) نیز همراه بود؛ همگی عواملی هستند که به نوبه خود می‌توانند سلامت مغز را تهدید کنند.
چرا نمی‌توانیم از غذاهای فوق فرآوریشده دل بکنیم؟
مطالعات جدید نشان می‌دهد که غذاهای فوق فرآوریشده نه‌تنها در بدن بلکه در مغز نیز تغییراتی ایجاد می‌کنند، که باعث می‌شود مقاومت در برابر آنها سخت‌تر شود. این محصولات، که نزدیک به نیمی از کالری روزانه مردم آمریکا را تشکیل می‌دهند، با تغییر نواحی تصمیم‌گیری و پاداش مغز، توانایی ما در مهار اشتها را کاهش می‌دهند.