تاثیر نگران‌کننده گرمایش جهانی بر مغز کودکان
تحقیقات جدید دانشمندان هلندی نشان می‌دهد که گرمایش جهانی تنها محیط زیست سیاره ما را تحت‌تاثیر قرار نمی‌دهد، بلکه ممکن است بر روند رشد مغز کودکان نیز اثر بگذارد.
به گزارش بازتاب امروز، این یافته‌های علمی نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض دمای بالای محیط، عملکرد مغز کودکان را در سنین قبل از نوجوانی تغییر می‌دهد؛ مسئله‌ای که می‌تواند ارتباط بین امواج گرما و افزایش مراجعات اورژانسی سلامت روان را در میان کودکان و نوجوانان توضیح دهد.
ضرورت توجه به سلامت روان کودکان
سال ۲۰۲۴ به عنوان گرم‌ترین سال ثبت‌شده در تاریخ زمین شناخته شد و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که طی پنج سال آینده، دمای متوسط جهانی بیش از ۱.۵ درجه سانتی‌گراد بالاتر از سطح پیشاصنعتی خواهد رفت. با تشدید تغییرات اقلیمی، شناخت تأثیرات گرما بر سلامت انسان، به‌ویژه کودکان، به عنوان قشر آسیب‌پذیر جامعه، بیش از هر زمان دیگری ضروری است.
تاثیر گرمایش جهانی بر شبکه‌های حیاتی مغز کودکان
تا قبل از این مشخص شده بود که دماهای بالا با بروز اختلالات روانی کوتاه‌مدت در کودکان ارتباط دارد، که از جمله آنها می‌توان به افزایش مراجعات به اورژانس در زمان امواج گرما به دلیل مشکلاتی مانند: اضطراب، افسردگی، اختلالات سازگاری و حتی خودآزاری اشاره کرد. اما تاکنون دلیل بیولوژیکی این پدیده به طور دقیق شناخته نشده بود.
پژوهشگران اکنون در شهر روتردام هلند با بررسی ۲۲۲۹ کودک ۹ تا ۱۲ ساله متوجه شدند که افزایش دما در هفته قبل از تصویربرداری مغزی، باعث کاهش اتصال عملکردی در شبکه‌های کلیدی مغز شده است.
مهم‌ترین شبکه‌های مغزی تحت‌تأثیر گرما عبارت‌انداز:
- شبکه مدیال پاریتال (Medial Parietal Network) مرتبط با ادراک بدن و محیط اطراف
- شبکه سالینس (Salience Network) مسئول تشخیص محرک‌های مهم و تنظیم هیجانات
- هیپوکامپ (Hippocampus) بخش حیاتی یادگیری، حافظه و پاسخ به استرس
نکته قابل توجه این است که تأثیر گرما بر مغز، بیشترین شدت را در روز قبل از اسکن مغزی داشته و به مرور کاهش یافته، که نشان می‌دهد این اثر گرما به نسبت فوری اما موقتی است.
پیامدهای تغییرات اقلیمی بر سلامت روان
بر اساس یافته‌های این مطالعه، حتی در فصول سرد سال نیز زمانی که دمای هوا به طور غیرمنتظره‌ای افزایش می‌یابد، مغز کودکان تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. این موضوع با نتایج مطالعات پیشین در مورد افزایش نرخ خودکشی و اختلالات روانی در دمای بالا مطابقت دارد.
دانشمندان احتمال می‌دهند که عواملی مانند: کم‌آبی بدن کودکان یا اختلال در خواب ناشی از گرمای شبانه، می‌توانند علت کاهش اتصال عملکردی مغز باشند.
گرمایش جهانی و لزوم محافظت از مغز کودکان
این پژوهش که در مجله آکادمی آمریکایی روان‌پزشکی کودک و نوجوان (Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry) منتشر شده است، تأکید دارد که در مواجهه با آینده‌ای گرم‌تر، باید اقدامات جدی برای محافظت از کودکان انجام شود.
توصیه‌های مهم این تحقیق برای والدین و مسئولان آموزشی عبارت‌انداز:
- تأمین آب کافی برای کودکان در روزهای گرم
- فراهم کردن محیط‌های خنک و مناسب خواب
- افزایش ساخت فضاهای سبز و سایه‌بان‌ها در محیط زندگی و مدارس
- اجرای طرح‌های حمایتی برای تأمین انرژی و سیستم‌های سرمایشی مناسب
نکته مهم این است که تغییرات مشاهده‌شده در مغز کودکان حتی در دماهایی رخ داده است که از نظر بسیاری از مردم گرمای شدید محسوب نمی‌شود (بین ۱۸ تا ۲۶ درجه سانتی‌گراد). این مسئله زنگ خطری برای آینده سلامت روان کودکان در جهان در حال گرم شدن است.
دانشمندان امیدوار هستند که سیاست‌های بهداشت عمومی در راستای محافظت از کودکان در برابر گرمای زیاد، بتواند از بروز تغییرات احتمالی در عملکرد مغز آنها جلوگیری کند، چرا که جهان گرم‌تر ما شاید در حال تغییر ساختار مغزهای در حال رشد نسل آینده باشد.