ثبت نخستین نان آنتی‌دیابتیک جهان در زاهدان | بازتاب امروز
در سیستان و بلوچستان جایی که خرمای «ربی» با تاریخ و فرهنگ مردمان جنوب شرق ایران گره خورده، ایده‌ای شکل گرفت که با اتکا بر دانش نانوفناوری و الهام از تغذیه سنتی ایرانی، محصولی منحصربه‌فرد و جهانی خلق شد.
به گزارش سایت عصر هامون (زاهدان)، «وقتی علم روز دنیا با ریشه‌های بومی و ظرفیت‌های نهفته یک سرزمین پیوند می‌خورد، نوآوری‌هایی شکل می‌گیرند که نه‌تنها مرزهای دانش را جابه‌جا می‌کنند، بلکه زندگی انسان‌ها را نیز متحول می‌سازند.
در دل کویر سیستان، جایی که خرمای «ربی» با تاریخ و فرهنگ مردمان جنوب شرق ایران گره خورده، ایده‌ای شکل گرفت که با اتکا بر دانش نانوفناوری و الهام از تغذیه سنتی ایرانی، محصولی منحصربه‌فرد و جهانی خلق شد.
عبدالواحد صفرزائی، پژوهشگر برجسته سیستانی و دکتری تخصصی فناوری مواد غذایی، با سال‌ها مطالعه و آزمون، موفق شد برای نخستین بار در جهان، نانی طراحی کند که نه‌تنها میراث غذایی منطقه را حفظ می‌کند، بلکه به جنگ یکی از شایع‌ترین بیماری‌های عصر حاضر یعنی دیابت می‌رود.
این نان که با استفاده از فناوری نوین ریزپوشانی عصاره هسته خرما در نانوذرات زیستی تولید شده، اکنون به‌عنوان یک اختراع رسمی در مرکز مالکیت معنوی کشور ثبت شده و آماده ورود به مسیر تولید انبوه است.
این دستاورد نه فقط یک موفقیت علمی، بلکه الگویی الهام‌بخش برای تبدیل دورریزهای کشاورزی به فرآورده‌های درمانی، و پلی میان سنت و فناوری است.
در گامی نوآورانه و افتخارآفرین برای صنعت غذا و سلامت کشور، برای نخستین‌بار در جهان نان لواش سنتی خشک آنتی‌دیابتیک با بهره‌گیری از فناوری نانو و عصاره هسته خرمای بومی «ربی» استان سیستان و بلوچستان طراحی و تولید شد.
این دستاورد مهم که با هدف مقابله با بیماری دیابت و ارتقای سلامت عمومی به ثمر رسیده است، حاصل چهار سال پژوهش عبدالواحد صفرزائی، دکترای تخصصی فناوری مواد غذایی و پژوهشگر دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان است.
این پروژه که با همکاری جمعی از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی زاهدان و علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به مرحله ثبت اختراع در مرکز مالکیت معنوی جمهوری اسلامی ایران رسیده، نمونه‌ای برجسته از تجاری‌سازی علم و استفاده بهینه از منابع بومی کشور به شمار می‌رود.
نان تولیدشده نه‌تنها از پسماند ارزشمند خرما بهره می‌برد، بلکه با استفاده از نانوذرات زیستی زئین، اثرگذاری بالایی در کاهش قند خون و پیشگیری از دیابت از خود نشان دادهاست.
این محصول فناورانه، در راستای تحقق شعار سال ۱۴۰۴ مبنی بر «سرمایه‌گذاری برای تولید» و با هدف معرفی توانمندی‌های علمی و بومی سیستان و بلوچستان، آماده ورود به فاز صنعتی و تولید انبوه مشروط به حمایت مسئولان ملی و استانی است.
وقتی نان لواش درمانگر می‌شود
عبدالواحد صفرزائی دکتری تخصصی فناوری مواد غذایی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «عصرهامون»، بیان کرد: به طور تخصصی بر روی طراحی و تولید غذاهای بر پایه فناوری نانو (نانوغذا) با هدف درمان بیماری‌های مختلف در حال تحقیق و مطالعه هستم. حوزه اصلی تحقیقات اینجانب، بررسی اثرات درمانی فرآورده‌های بر پایه هسته خرمای ربی استان سیستان و بلوچستان است.
او افزود: مدت چهار سال است که در دوره دکتری و پس از آن بر روی طراحی، امکان سنجی تولید آزمایشگاهی نان لواش غنی شده با عصاره هسته خرمای ربی از طریق فناوری نانو و بررسی اثربخشی درمانی آن بر روی بیماری دیابت در مطالعات حیوانی و انسانی مشغول به فعالیت هستم. نتیجه این تحقیقات، ثبت اختراع نان لواش آنتی دیابتیک سنتی خشک غنی شده با نانوذرات زئین بارگذاری شده با عصاره هسته خرمای ربی برای نخستین بار در دنیا است.
صفرزائی ادامه داد: تیم تحقیقاتی و مالکین معنوی این اختراع متشکل از اینجانب، احمد مهرآوران دارای دکتر تخصصی نانوفناوری دارویی (عضو هیات علمی گروه انگل و قارچ شناسی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان)، حامد فنائی دارای دکتری تخصصی فیزیولوژی (عضو هیات علمی گروه فیزیولوژی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان)، رضا اسماعیل زاده کناری دارای دکتر تخصصی فناوری مواد غذایی (عضو هیات علمی گروه صنایع غذایی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری) و رضا فرهمندفر دارای دکتر تخصصی فناوری مواد غذایی (عضو هیات علمی گروه صنایع غذایی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری) است.
او عنوان کرد: ایده اولیه این طرح تحقیقاتی مطالعاتی بود که صرفاً بر روی اثرات ضد دیابتی نان‌های غنی شده با ۱۰ و ۱۵ درصد پودر هسته خرما انجام شده بود؛ از آنجایی که سیستان و بلوچستان یکی از مناطق تولید کننده خرما و به‌ویژه واریته بومی ربی در کشور و دنیا است، بازگرداندن هسته خرما به عنوان یک محصول دورریز و ضایعاتی، افزایش ارزش افزوده آن و معرفی ویژگی‌های غذایی، تغذیه‌ای، دارویی و درمانی آن به تمام دنیا از طریق تولید محصولی نوفناورانه از اولویت‌های کار ما بود.
این مخترع خاطرنشان کرد: از طرف دیگر، حوزه سیستان که از دیرباز جزء نخستین تأمین‌کنندگان گندم و بنیان‌گذاران صنعت آسیابانی و تولید نان در جهان است و معرفی نان لواش سنتی خشک سیستانی انگیزه تولید این محصول سلامت محور را چند برابر کرد.
او عنوان کرد: برای شروع کار، مجوز کمیته اخلاق از دانشگاه علوم پزشکی زاهدان اخذ و پروسه کار آزمایشگاهی شامل عصاره‌گیری از هسته خرما به روش فراصوت، ریزپوشانی عصاره هسته خرما در حامل زئین، بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی نانوذرات زئین بارگذاری شده با عصاره هسته خرما، استفاده از نانوذرات در فرمولاسیون خمیر و تولید نان و نیز مطالعات حیوانی بررسی اثرات ضد دیابتی آن بر روی موش‌های رت دیابتی و غیردیابتی به صورت مرحله به مرحله انجام گردید.
صفرزائی تصریح کرد: پس از تأیید اثرات ضد دیابتی فوق‌العاده محصول تولیدی اقدامات لازم جهت ثبت اختراع در مرکز مالکیت معنوی انجام گردید که پس از داوری توسط ستاد توسعه فناوری نانو ریاست جمهوری موفق به اخذ گواهی ثبت اختراع گردید.
تولید نان لواش درمانی با ترکیبات بومی سیستان
او افزود: جامعه هدف مصرف‌کننده این محصول سلامت محور عموم مردم از جمله بیماران در مرحله پیش دیابت و دیابتی هستند؛ تولید نان فعلاً در مقیاس آزمایشگاهی بوده و تولید انبوه و صنعتی آن نیاز به حمایت مسئولان استانی و کشوری دارد. امید است در سال ۱۴۰۴ که با عنوان سرمایه‌گذاری برای تولید از سوی مقام معظم رهبری نام‌گذاری شده است این امر محقق شود.
این مخترع بیان کرد: سادگی و عدم پیچیدگی فرایند تولید، هزینه بسیار کم تولید محصول، وجود کلیه ترکیبات فرمولاسیون نان در داخل کشور، ماندگاری بسیار بالای محصول، قابلیت جابه‌جایی و حمل و نقل آسان محصول. اثربخشی سریع و فوق‌العاده در کاهش سطح غلظت قند خون، افزایش زیست دسترسی، رهایش کنترل شده و هدفمند و افزایش جذب ترکیبات زیست فعال عصاره در روده کوچک، تأمین ریزمغذی‌های مورد نیاز روزانه بدن از مزایای این محصول (فاقد مشابه خارجی) است.
او گفت: در حال حاضر محصولات متنوعی از هسته خرمای ربی شامل پودر هسته خرما، پودر نوشیدنی فوری عصاره هسته خرما، عرق هسته خرما، دمنوش و قهوه هسته خرما، روغن هسته خرما، شیرینی بدون قند و نان خشک غنی شده با پودر هسته خرما توسط شرکت ما به نام طبیب جنوب شرق زمین واقع در خانه خلاق و نوآوری دانشگاه سیستان و بلوچستان در حال تولید و عرضه به عموم مردم است. شرکت ما در سال ۱۴۰۳ موفق به اخذ مقام شرکت فناور برتر استان سیستان و بلوچستان در هفته پژوهش و فناوری گردیده است.
اختراع نان لواش آنتی‌دیابتیک سنتی خشک، ترکیبی از دانش پیشرفته نانوفناوری، ظرفیت‌های مغفول‌مانده کشاورزی بومی و نگاه خلاقانه به سلامت جامعه است. این دستاورد نه‌تنها نقطه عطفی در عرصه نوآوری‌های غذایی کشور به شمار می‌رود، بلکه الگویی عملی برای بهره‌برداری از پتانسیل‌های بومی در مسیر توسعه پایدار و سلامت‌محور محسوب می‌شود.
با توجه به اثرگذاری چشمگیر این محصول در کنترل قند خون و تأیید آن در مطالعات انسانی و حیوانی، ورود آن به مرحله تولید انبوه می‌تواند گامی بزرگ در بهبود کیفیت زندگی بیماران دیابتی، ایجاد اشتغال در منطقه، و توسعه صادرات دانش‌بنیان باشد.
اکنون حمایت مسئولان ملی و استانی، نهادهای سرمایه‌گذاری، مراکز رشد و شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند مسیر این دستاورد را هموارتر کرده و زمینه‌ساز تجاری‌سازی یک فناوری ایرانی در سطح جهانی گردد؛ فناوری‌ای که از دل خاک سیستان برخاسته و می‌تواند سفره سلامت را در سراسر جهان گسترده‌تر کند.»
انتهای پیام
