مهاجرت یا پناهندگی؟ | عباس عبدی | بازتاب امروز
عباس عبدی، تحلیلگر سیاسی در روزنامه اعتماد نوشت: «روز چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت به مناسبت روز جهانی خانواده، به دعوت انجمن جامعه‌شناسی بنده به همراه خانم دکتر کاظمی‌پور در خانه اندیشمندان نشستی برگزار کردیم.
سخنان خانم دکتر کاظمی‌پور در باره متغیرهای اصلی و کلی خانواده بود، و سخنان من نیز در باره مسأله روز خانواده یا فرزندآوری بود، که چرا و چگونه فرزندآوری لوث شده است.
متن پیاده شده این سخنان و صوت آن را به محض دریافت تقدیم می‌کنم. منتظر بودم که کل صورت و تصویر آن منتشر شود که به یک باره دیدم، بخش کوتاهی (یک دقیقه) از سخنان پایانی، در فضای مجازی منتشر شده و برخی از فعالان رسانه‌ای نیز در نقد آن به نکاتی اشاره کرده‌اند، بدون اینکه توجه شود که ابتدا چه گفته‌ام.
نقد تحلیل‌ها و رویکردهای هر کس نه تنها خوب، بلکه لازم است. البته در مورد من که بیش از ۹۰ درصد مطالبم مکتوب است، طبعاً به سادگی می‌توان به نوشته‌هایم که از جمله بندی دقیقتری برخوردار است ارجاع شود، ولی در موارد شفاهی نیز مشکلی نیست، به شرطی که کلیت متن یا صوت دیده و شنیده شود. تحلیل من در این سخنرانی متفاوت از نظرات مکتوبم نبود.
در باره فرزندآوری مفصل توضیح دادم که دو عامل کلی در کاهش فرزندآوری موثر است. اول تحولات اجتماعی و رشد و توسعه جامعه که در این باره تاثیر چندانی نمی‌توان گذاشت. ولی ایران هنوز با این وجه از مشکل مواجه نیست.
ولی علت اصلی و مهم چیز دیگری است که در تمام یادداشت‌های خود مکرر به آن اشاره کرده‌ام و حتی نتایج آخرین پیمایش‌ها را هم در آنجا خواندم، این عامل همان وضعیت نامناسب اقتصادی و توقف رشد آن در دهه ۱۳۹۰ است که آن را عامل اصلی تشدید این فرآیند دانستم و اینکه با اقداماتی شبیه قانون فرزندآوری هیچ مشکلی حل نخواهد شد که بدتر می‌شود.
شرح این مسأله کلیت سخنرانی را تشکیل می‌داد. نکته دیگری که اضافه کردم این بود، هنگامی که سبک زندگی مردم با ابعاد کوچک خانواده هماهنگ شود، برگرداندن آن به شرایط با فرزند بیش‌تر ممکن نیست و به مسأله مسکن اشاره کردم و مواردی را از کشورهای دیگر مثال زدم.
در پایان این نکته مطرح شد که باید بدانیم اگر روند کاهنده جمعیت بر اثر تحولات اجتماعی و فرهنگی باشد بازگرداندن این روند به سادگی ممکن نیست و بسیاری از کشورها در افزایش زاد و ولد شکست خورده‌اند. البته ما هنوز به این مرحله نرسیده‌ایم. آن کشورها نیز مسأله را از طریق مهاجرت حل کرده‌اند یا تخفیف داده‌اند، و روشن است که مهاجرت متفاوت از پناهندگی است.
مهاجرت مربوط به جامعه و مقصد مطلوبی است که شهروند واجد شرایط از کشور دیگر زندگی در آنجا را ترجیح می‌دهد و بطور رسمی تقاضای مهاجرت می‌کند. در حالی که پناهندگان از روی استیصال به کشور دیگر می‌روند. مهاجرت یک پدیده کاملاً قانونی و دارای روند شناخته شده است ولی پناهندگان باید در اردوگاه‌ها نگهداری شوند و یک پدیده جهانی و با مسئولیت بین‌المللی است، و این دو مسأله متفاوت است.
ما امروز با پدیده مهاجرت از ایران مواجهیم که حداقل در چندین یادداشت و گفتگوی مفصل با شرح مطالعات در این باره نوشته‌ام. از سوی دیگر با پدیده مهاجرت به کشور نیز روبرو نیستیم، بلکه دچار پدیده پناهندگانیم که عوارض جدی خود را دارد. علی‌رغم این آنچه که در ایران با آن مخالفت می‌شود صرفاً پناهندگی نیست، که من در یادداشت روز ۱۹ شهریور ۱۴۰۳ به آن پرداختم.
این مخالفت‌های به حق را نباید در قالب بیگانه‌ستیزی طرح کرد. من در بخشی از یادداشت مذکور خود حتی عوارض این نوع حضور پناهندگان را برای ساختار اقتصادی کشور به این شرح نوشته بودم: ▪️”اقتصاد کشور به ظاهر از وجود نیروی ارزان آنان کار سود می‌برد، ولی این واقعیت رویه‌های دیگر هم دارد.
اول اینکه نیروی کار ارزان لزوماً به سود اقتصاد نیست، زیرا مانع از نوآوری فن‌آورانه و… می‌شود، و تولید، چسبندگی زیادی به نیروی کار ارزان پیدا می‌کند. به علاوه جامعه و اقتصاد ایران یارانه‌محور است، نان، آب، انرژی، آموزش، بهداشت، حمل و نقل و انواع و اقسام کالاها و خدمات دیگر به صورت یارانه‌ای عرضه می‌شوند که استفاده میلیون‌ها نفر از این کالاها و خدمات، فشار مضاعفی را بر یارانه‌های پرداختی می‌آورد، سود این یارانه‌ها در حقیقت به جیب کارفرماها می‌رود.”
در هر حال چنین تقطیع‌هایی در فضای مجازی بویژه از سوی ترول‌های مجازی، دور از انتظار نیست، و استقبال افراد سطحی نیز از آنها عجیب نیست ولی از نویسندگان و صاحب‌نظران محترمی که با فضای مجازی آشنا هستند و از سوی دیگر مطالب مکتوب من نیز در دسترس آنان است، انتظار داشتم که اجازه ندهند این شیوه‌های نقد رواج یابد، زیرا کمکی به حل مسایل جامعه ایران و شکل‌گیری تفاهم نمی‌کند. روزی نوبت خودتان هم خواهد شد و ترول‌ها به جان شما خواهند افتاد.»
انتهای پیام