نقش خواب بی‌کیفیت در افزایش خطر زوال عقل در سالمندان
پژوهشی جدید پرده از نقش حیاتی خواب باکیفیت در سلامت مغز سالمندان و خطر زوال عقل برداشته است.
به گزارش بازتاب امروز، پژوهشگران دانشگاه هنگ‌کنگ (HKU) دریافته‌اند که خواب بی‌کیفیت در افراد مسن می‌تواند فرایند پاک‌سازی مواد زائد در مغز را دچار اختلال کند؛ فرایندی که برای حفظ عملکرد بهینه مغز ضروری است. این اختلال ممکن است مشکلاتی در حافظه ایجاد کند و خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی از جمله آلزایمر را افزایش دهد.
این مطالعه توسط پروفسور تاتیا ام. سی. لی رهبری شده است. پژوهش او بر تأثیر کیفیت خواب بر عملکرد مغز تمرکز دارد.
تحقیقات پیشین، خواب بی‌کیفیت را با کاهش توانایی‌های مغزی مرتبط دانسته‌اند. تیم پروفسور لی بر سیستم گلیمفاتیک تمرکز کرده‌اند، شبکه‌ای در مغز که وظیفه دفع مواد زائد را برعهده دارد. این سیستم برای حفظ سلامت مغز، به‌ویژه در دوران سالمندی، نقش کلیدی ایفا می‌کند.
خطر زوال عقل در سالمندان
مطالعه جدید دانشمندان نشان می‌دهد که خواب ضعیف با مختل کردن عملکرد سیستم گلیمفاتیک باعث آسیب به حافظه در سنین بالا می‌شود. زمانی که این سیستم به درستی کار نکند، پروتئین‌های مضر در مغز تجمع می‌یابند، فرایندی که با بیماری‌هایی مانند: آلزایمر، پارکینسون و صرع در ارتباط است.
پروفسور لی بیان کرد: «کیفیت خواب، فعالیت‌های مغزی و عملکرد سیستم گلیمفاتیک به هم مرتبط هستند. درک اینکه کیفیت خواب چگونه بر این سیستم و شبکه‌های مغزی تأثیر می‌گذارد، بینشی ارزشمند درباره سازوکارهای عصبی مربوط به تغییرات حافظه مرتبط با سن ارائه می‌دهد.»
خواب بد، عملکرد مغز را مختل می‌کند
این تیم تحقیقاتی با استفاده از تصویربرداری fMRI و ثبت فعالیت‌های خواب، ۷۲ فرد سالمند را مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد که خواب ضعیف، کیفیت عملکرد عادی مغز را با غیرفعال‌کردن سیستم ترمیمی گلیمفاتیک کاهش می‌دهد.
پروفسور لی تصریح کرد: «نتایج به وضوح نشان می‌دهند که خواب چگونه از طریق سیستم گلیمفاتیک بر شبکه‌های مغزی اثر می‌گذارد و در نهایت عملکرد حافظه سالمندان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بنابراین، حفظ عملکرد مؤثر این سیستم برای داشتن یک پیری سالم بسیار مهم است.»
ارتباط خواب با سلامت مغز
نتایج این مطالعه شواهد مهمی درباره تأثیر کیفیت خواب بر سلامت مغز از طریق روابط عصبی اساسی ارائه می‌دهد.
پروفسور لی اعلام کرد: «افت حافظه یکی از شکایات رایج در میان سالمندانی است که خواب ضعیفی دارند. یافته‌های ما دیدگاهی نو درباره تعامل میان خواب، سیستم گلیمفاتیک و شبکه‌های چندگانه مغزی ارائه می‌دهد.»
خواب بی‌کیفیت نه‌تنها باعث خستگی می‌شود، بلکه می‌تواند به مغز آسیب برساند و خطر بیماری‌های عصبی مانند زوال عقل را افزایش دهد. این یافته‌ها اهمیت توجه به کیفیت خواب، به‌ویژه در سالمندان را بیش از پیش آشکار می‌کند.