نقش فناوری‌های دیجیتال در کاهش خطر بروز زوال عقل در سالمندان
پژوهشی جدید از دانشگاه بیلور و دانشکده پزشکی Dell، ارتباط جالبی بین استفاده از فناوری‌های دیجیتال و کاهش خطر زوال عقل در سالمندان نشان می‌دهد.
به گزارش بازتاب امروز، در دنیایی که اصطلاحاتی مانند: فرسایش مغز یا تخلیه ذهنی در فضای مجازی رایج شده است، بسیاری تصور می‌کنند که استفاده از تکنولوژی به مرور زمان به مغز آسیب می‌زند. اما پژوهشی جدید که در مجله علمی Nature Human Behavior منتشر شده، خلاف این باور عمومی را ثابت کرده است.
تکنولوژی ذهن ما را تخریب می‌کند یا تقویت؟
پژوهشگران این سؤال مهم را مطرح کردند که آیا استفاده از فناوری دیجیتال خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهد؟
پاسخ آنها شگفت‌انگیز بود: استفاده از فناوری دیجیتال با کاهش سرعت افت عملکرد مغزی در سالمندان همراه است.
فناوری‌های دیجیتال به نفع مغز عمل می‌کند
این پژوهش توسط دکتر جرد اف. بنج، عصب‌روان‌شناس بالینی در مدرسه پزشکی Dell و مرکز حافظه UT Health Austin و دکتر مایکل اسکالین، استاد روانشناسی و علوم اعصاب دانشگاه Baylor انجام شده است.
آنها با تحلیل بیش از ۱۳۶ مطالعه و داده‌های مرتبط با ۴۰۰٬۰۰۰ فرد بزرگسال در طول مدت میانگین ۶ سال پیگیری، به این نتیجه رسیدند که تعامل افراد با فناوری دیجیتال، باعث می‌شود که ۵۸ درصد کمتر در معرض خطر اختلالات مغزی و زوال عقل قرار بگیرند.
تأیید فرضیه ذخیره فناوری (Technological Reserve)
برخلاف فرضیه معروف زوال عقل دیجیتال (digital dementia) که می‌گوید استفاده از فناوری به ذهن آسیب می‌زند، این پژوهش فرضیه ذخیره فناوری را تأیید می‌کند. بر اساس این دیدگاه، فناوری‌های دیجیتال می‌توانند:
- به تقویت انعطاف‌پذیری ذهنی کمک کنند.
- فرایندهای مغزی را حفظ و حتی تقویت نمایند.
- به عنوان ابزار حمایتی برای استقلال سالمندان عمل کنند.
نکته مهم این است که این نتایج حتی با در نظر گرفتن عواملی مثل وضعیت اقتصادی، تحصیلات، سن، جنسیت، سلامتی عمومی و سطح مطالعه نیز پایدار باقی ماندند.
فناوری‌های دیجیتال = تمرین ذهنی مداوم
دکتر اسکالین گفت: «برای بسیاری از سالمندان، استفاده از کامپیوتر یا موبایل چالش‌برانگیز است. همین دشواری، نوعی تمرین ذهنی است، که به نفع مغز تمام می‌شود.»
وی تصریح کرد که استفاده روزمره از فناوری شامل کارهایی مانند زیر می‌باشد:
- یادگیری به‌روزرسانی نرم‌افزارها
- رفع مشکلات اینترنت
- استفاده از ابزارهای دیجیتال جدید
تمام این کارها مغز را فعال نگه می‌دارند و مثل یک باشگاه فکری عمل می‌کنند.
افزایش ارتباطات اجتماعی با کمک فناوری
یکی از مهم‌ترین مزایای فناوری برای سالمندان، افزایش ارتباط اجتماعی است. ابزارهایی مانند: تماس تصویری، پیام‌رسان‌ها و ایمیل به افراد اجازه می‌دهند تا:
- با خانواده و دوستان در ارتباط باشند.
- احساس تنهایی کمتری داشته باشند.
- در جریان زندگی اجتماعی باقی بمانند.
دکتر اسکالین اعلام کرد: «به کمک فناوری‌های دیجیتال، شما می‌توانید در کمتر از یک ثانیه با خانواده خود صحبت کنید، عکس به اشتراک بگذارید یا پیامی رد و بدل کنید. این یعنی کاهش قابل توجه احساس تنهایی، که عامل مهمی در حفظ سلامت مغز است.»
پشتیبان کمکی فناوری‌های دیجیتال در برابر زوال عقل
در بسیاری از موارد، زوال عقل زمانی تشخیص داده می‌شود که فرد دیگر نتواند کارهای روزمره خود را به صورت مستقل انجام دهد. اما ابزارهایی مانند:
- یادآورهای دیجیتال
- مسیریابی با GPS
- بانکداری آنلاین
به سالمندان کمک می‌کنند تا با وجود کاهش عملکرد مغزی، استقلال عملکردی خود را حفظ کنند.
فناوری‌های دیجیتال می‌توانند مانند یک پشتیبان کمکی عمل کنند و به حفظ توانایی‌های ذهنی در دوران کاهش عملکرد مغز کمک کنند.
راهکارهایی برای استفاده سالم از فناوری در سالمندان
در حالی که تأثیرات منفی فناوری مثل حواس‌پرتی یا کاهش تعامل چهره به چهره را نمی‌توان نادیده گرفت، اما دکتر اسکالین توصیه می‌کند که باید:
- استفاده سالم از فناوری را در سالمندان تشویق کنیم.
- آنها را برای استفاده از اپلیکیشن‌هایی مانند: پیام‌رسان، گالری عکس و تقویم آموزش دهیم.
- با حوصله و قدم به قدم با آنها همراه شویم.
نقش شبکه‌های اجتماعی؛ خوب یا بد؟
دکتر اسکالین تأکید می‌کند که:
- ساخت محتوا می‌تواند ذهن را فعال کند.
- تعامل با دنیای مجازی می‌تواند مفید باشد.
- شبکه‌های اجتماعی می‌توانند به افزایش روابط اجتماعی و بهبود خلق‌وخو کمک کنند.
وی بیان کرد: «از دهه ۱۹۹۰ به بعد، تأثیر خالص فناوری بر شناخت سالمندان مثبت بوده است.»
جمع‌بندی درباره نقش فناوری‌های دیجیتال بر زوال عقل
- برخلاف باور عمومی، استفاده از فناوری دیجیتال برای مغز سالمندان مفید است.
- استفاده منظم از فناوری می‌تواند به کاهش ۵۸ درصدی خطر زوال عقل کمک کند.
- فناوری‌های دیجیتالی باعث افزایش ارتباط اجتماعی، تمرین ذهنی و استقلال عملکردی می‌شود.