واکسن زونا خطر ابتلا به زوال عقل را تا ۲۰ درصد کاهش می‌دهد
مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که واکسن زونا می‌تواند خطر زوال عقل را تا ۲۰ درصد کاهش دهد.
به گزارش بازتاب امروز، بیماری زونا یا هرپس زوستر، ناشی از فعال شدن دوباره ویروس واریسلا-زوستر (عامل آبله‌مرغان) است، که پس از ابتلا به آبله‌مرغان، به صورت نهفته در سلول‌های عصبی باقی می‌ماند و در بزرگسالی ممکن است باعث بروز ضایعات پوستی دردناک و تاول‌دار شود.
خطر بروز زونا در افراد مسن بیشتر است و می‌تواند با عوارض شدیدی مانند: دردهای عصبی ماندگار و عفونت‌های چشمی دردناک همراه باشد. به همین دلیل، تزریق واکسن زونا اغلب به افراد ۵۰ سال به بالا توصیه می‌شود.
شواهد جدید از یک آزمایش طبیعی در ولز
مطالعه‌ای جدید به سرپرستی پژوهشگران دانشکده پزشکی استنفورد، شواهد قدرتمندی را ارائه کرده است که نشان می‌دهد واکسن زونا با کاهش خطر زوال عقل ارتباط دارد.
دکتر پاسال گلدستزر، استاد دانشگاه استنفورد و نویسنده مسئول این تحقیق گفت: «این یافته واقعاً چشمگیر بود. هر طور که به داده‌ها نگاه می‌کردیم، یک سیگنال قوی حفاظتی وجود داشت.»
مطالعات زیادی تا پیش از این نشان داده بودند که واکسن زونا ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهد، اما مشکل موجود این بود افرادی که واکسن زونا می‌زنند، خود آنها نیز سبک زندگی سالم‌تری دارند و مسائلی مانند: رژیم غذایی، ورزش یا روتین‌های درمانی منظم را رعایت می‌کنند، که این موارد در سوابق پزشکی ثبت نمی‌شوند و می‌توانند نتایج مطالعات را دچار ابهام کنند.
آزمایشی تصادفی و بی‌سابقه واکسن زونا
برنامه واکسیناسیون زونا در ولز در تاریخ ۱ سپتامبر ۲۰۱۳ آغاز شد. بر اساس این برنامه، فقط افرادی که در آن تاریخ دقیقاً ۷۹ سال داشتند (یعنی متولدین ۲ سپتامبر ۱۹۳۳ به بعد) واجد شرایط دریافت واکسن شدند. افرادی که حتی یک روز زودتر متولد شده بودند، برای همیشه از دریافت واکسن محروم ماندند.
این تقسیم‌بندی خاص، یک فرصت عالی برای پژوهشگران ایجاد کرد تا با مقایسه افرادی که تنها چند هفته با هم اختلاف سنی داشتند، اما برخی واجد شرایط دریافت واکسن بودند و برخی نه، اثرات واکسن را با حداقل میزان خطا بررسی کنند.
گلدستزر توضیح داد: «وقتی هزار نفر را که در یک هفته خاص متولد شده‌اند با هزار نفر دیگر که یک هفته بعد متولد شده‌اند، مقایسه می‌کنیم، نباید به طور میانگین تفاوت خاصی بین آنها وجود داشته باشد.»
کاهش ۲۰ درصدی خطر زوال عقل
پژوهشگران اطلاعات سلامت الکترونیکی ۲۸۲ هزار و ۵۴۱ بزرگسال ساکن ولز را بررسی کردند، که هنگام شروع برنامه واکسیناسیون، سابقه زوال عقل نداشتند. آنها به مدت ۷ سال افراد را پیگیری کردند و دریافتند تا سال ۲۰۲۰، از هر ۸ نفر، یک نفر (در سنین ۸۶ و ۸۷ سالگی) به زوال عقل مبتلا شده بود. با وجود این، احتمال ابتلا به زوال عقل در افرادی که واکسن زونا دریافت کرده بودند، ۲۰ درصد کمتر بود.
بررسی سایر عوامل مانند: میزان تحصیلات، ابتلا به بیماری‌هایی مثل دیابت، بیماری‌های قلبی، سرطان یا دریافت واکسن‌های دیگر نیز نشان داد که گروه‌های مورد بررسی کاملاً مشابه بودند و تنها تفاوت عمده میان آنها، کاهش نرخ زوال عقل در گروه واکسن‌زده بود.
جالب‌تر اینکه اثر حفاظتی واکسن در زنان قوی‌تر از مردان بود؛ موضوعی که محققان احتمال می‌دهند به دلیل پاسخ ایمنی قوی‌تر زنان به واکسن‌ها باشد.
واکسن جدیدتر Shingrix چه مزایایی دارد؟
واکسن قدیمی زوستاواکس (Zostavax) که تا سال ۲۰۲۰ در کشورهای توسعه‌یافته استفاده می‌شد، از ویروس زنده ضعیف‌شده استفاده می‌کرد و ایمنی کمتری نسبت به واکسن جدید داشت. واکسن جدید شینگریکس (Shingrix) فاقد ویروس زنده است و از پروتئین ویروس به همراه مواد کمکی برای تحریک سیستم ایمنی استفاده می‌کند. این واکسن قوی‌تر است، اثربخشی بیشتری دارد و حتی برای افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف نیز مناسب است.
واکنش متخصصان به نتایج واکسن زونا
پروفسور هنری برودتی از دانشگاه نیو ساوت ولز بیان کرد: «مدت‌ها است که شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه سالمندان واکسینه‌شده کمتر به زوال عقل دچار می‌شوند، اما این تحقیق بهترین شواهد تا به امروز را ارائه داده است.»
البته برخی متخصصان هنوز در مورد علت دقیق این ارتباط با احتیاط نظر می‌دهند.
با وجود این، بسیاری از متخصصان این یافته‌ها را نقطه عطفی در پیشگیری از بیماری‌های مغزی می‌دانند.
آینده تحقیقات در زمینه تأثیر واکسن زونا بر زوال عقل
اگرچه این مطالعه پاسخ قطعی درباره چگونگی اثر حفاظتی واکسن زونا بر مغز ارائه نمی‌دهد، اما تکرار نتایج مشابه در کشورهای دیگری مانند: انگلستان، استرالیا، نیوزیلند و کانادا، امیدواری‌ها را برای استفاده گسترده‌تر از این واکسن در پیشگیری از زوال عقل افزایش خواهد داد.
پژوهشگران در پایان اعلام کرده‌اند: «با توجه به تأثیر قابل توجه واکسن زونا و هزینه به نسبت پایین آن، اگر این یافته‌ها علت و معلولی باشند، این واکسن می‌تواند هم در پیشگیری و هم در تأخیر انداختن زوال عقل، بسیار مؤثرتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر از داروهای فعلی عمل کند.»