عدم پرداخت حق بیمه توسط کارفرما، تخلفی قانونی است که کارگر یا بیمه شده می تواند برای پیگیری آن به مراجع ذی صلاح نظیر اداره کار و سازمان تامین اجتماعی شکایت کند. این اقدام قانونی، بر پایه قانون کار و قانون تامین اجتماعی استوار است و هدف آن احقاق حقوق از دست رفته نیروی کار و الزام کارفرما به انجام تعهدات بیمه ای است.

تعهد کارفرمایان به بیمه کردن نیروی کار، از جمله مهمترین وظایف قانونی آن ها در قبال پرسنل محسوب می شود. حق بیمه پرداختی، بستر بهره مندی کارگران از خدماتی حیاتی نظیر بازنشستگی، از کارافتادگی، بیمه بیکاری و خدمات درمانی را فراهم می آورد. متاسفانه، برخی کارفرمایان به دلایل مختلف از این وظیفه شانه خالی می کنند که پیامدهای جدی برای آینده شغلی و معیشتی کارگران به دنبال دارد. در چنین شرایطی، قانون راهکارهای مشخصی را برای طرح شکایت و پیگیری حقوق کارگران پیش بینی کرده است تا هیچ نیروی کاری از مزایای قانونی خود محروم نماند.

شرایط شکایت از کارفرما به علت عدم پرداخت حق بیمه کارمند و کارگر

برای طرح شکایت از کارفرما به دلیل عدم پرداخت حق بیمه، وجود شرایط خاصی ضروری است تا فرایند رسیدگی به درستی انجام شود. اولین و مهمترین شرط، اثبات رابطه کارگر و کارفرمایی است. این رابطه می تواند از طریق ارائه قرارداد کار رسمی، فیش حقوقی، لیست حضور و غیاب، شهادت شهود، استشهادنامه محلی و یا حتی مکاتبات و پیام های مرتبط با محیط کار اثبات گردد. هر مدرکی که نشان دهنده اشتغال فرد در محل کارفرما و دریافت دستمزد در ازای آن باشد، می تواند به عنوان دلیل مورد قبول واقع شود. در صورت عدم وجود قرارداد کار مکتوب، اثبات این رابطه ممکن است پیچیده تر باشد، اما غیرممکن نیست و از طریق شواهد دیگر قابل پیگیری است.

طبق گفته ایران وکیل یکی دیگر از شرایط کلیدی، عدم پرداخت واقعی حق بیمه توسط کارفرما است. این موضوع از طریق استعلام سوابق بیمه از سازمان تامین اجتماعی قابل راستی آزمایی است. کارگر باید مدارکی ارائه دهد که نشان دهد در بازه زمانی مشخصی برای کارفرما فعالیت داشته، اما حق بیمه او به حساب سازمان واریز نشده است. حتی اگر کارفرما به صورت شفاهی یا کتبی با کارگر توافق کرده باشد که به جای بیمه، مبلغ آن را به صورت نقدی پرداخت کند، این توافق از نظر قانونی باطل است و کارگر همچنان حق شکایت و مطالبه بیمه را دارد. قانون کار به صراحت بر اجباری بودن بیمه تاکید دارد و هیچ توافقی نمی تواند این الزام را نقض کند.

همچنین، در طول فرآیند شکایت، حضور طرفین در جلسات رسیدگی که توسط اداره کار یا سایر مراجع ذی صلاح تعیین می شود، اهمیت دارد. عدم حضور کارفرما می تواند به صدور رای غیابی علیه او منجر شود. در نهایت، پس از صدور رای اولیه، اگر هر یک از طرفین به آن اعتراض داشته باشند، امکان تجدید نظر و ارجاع پرونده به هیئت های حل اختلاف بالاتر وجود دارد. این مراحل نیازمند دقت و ارائه مستندات کافی است تا شکایت به نتیجه مطلوب برسد و حقوق کارگر به طور کامل احیا شود.

مراحل شکایت از کارفرما به علت عدم پرداخت حق بیمه کارمند و کارگر

فرآیند شکایت از کارفرما به دلیل عدم پرداخت حق بیمه، شامل چند مرحله اساسی است که باید با دقت طی شوند. اولین گام، ثبت درخواست شکایت در اداره کار یا سازمان تامین اجتماعی است. برای این منظور، کارگر می تواند به صورت حضوری به یکی از شعب مربوطه مراجعه کند یا از طریق سامانه های آنلاین اقدام به ثبت شکایت نماید. در روش آنلاین، معمولاً لازم است ابتدا در سامانه جامع اداره کار (mcls.gov.ir) ثبت نام و احراز هویت الکترونیکی (از طریق ekyc.done.ir) انجام شود. این احراز هویت برای اطمینان از هویت شاکی و جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی ضروری است. پس از احراز هویت، امکان ثبت دادخواست بدوی از طریق بخش خدمات سامانه فراهم می شود.

پس از ثبت شکایت، اداره کار یا سازمان تامین اجتماعی اقدام به تعیین وقت جلسه رسیدگی می کند. زمان و مکان این جلسه به اطلاع هر دو طرف، یعنی کارگر و کارفرما، خواهد رسید. در این جلسات که با حضور کارشناس مربوطه برگزار می شود، طرفین فرصت دارند تا مدارک و مستندات خود را ارائه داده و توضیحات لازم را بیان کنند. کارشناس مربوطه، با بررسی دقیق تمامی شواهد، از جمله سوابق بیمه، قرارداد کار (در صورت وجود) و شهادت شهود، به موضوع رسیدگی می کند. هدف اصلی این جلسات، روشن شدن حقیقت و احراز یا عدم احراز رابطه کارگری و کارفرمایی و تخلف کارفرما در پرداخت حق بیمه است. در برخی موارد، ممکن است نیاز به بازرسی از محل کار نیز باشد تا ادعای کارگر مورد بررسی میدانی قرار گیرد.

پس از اتمام جلسات کارشناسی و بررسی های لازم، رای اولیه صادر و به طرفین ابلاغ می شود. اگر هر یک از طرفین به رای صادر شده اعتراض داشته باشند، می توانند در مهلت قانونی اعتراض خود را ثبت کرده و درخواست ارجاع پرونده به هیئت تشخیص و حل اختلاف را بدهند. هیئت تشخیص و حل اختلاف، به عنوان مرجع بالاتر، مجدداً به پرونده رسیدگی کرده و رای نهایی را صادر می کند. در صورت تایید تخلف کارفرما، او ملزم به پرداخت تمامی حق بیمه های معوقه به همراه جریمه های قانونی خواهد شد. این فرآیند ممکن است زمان بر باشد، اما پیگیری مستمر و ارائه مدارک مستدل، شانس موفقیت را افزایش می دهد. در تمام این مراحل، رعایت دقت در تکمیل فرم ها و ارائه صحیح اطلاعات بسیار مهم است.

مدارک مورد نیاز طرح این شکایت

برای طرح شکایت از کارفرما به دلیل عدم پرداخت حق بیمه، ارائه مجموعه کاملی از مدارک و مستندات ضروری است. این مدارک به اثبات رابطه کارگر و کارفرمایی و همچنین عدم پرداخت حق بیمه کمک شایانی می کنند. یکی از مهمترین و معتبرترین مدارک، قرارداد کار است. اگر قرارداد کار مکتوب و رسمی بین کارگر و کارفرما وجود داشته باشد، این سند به طور قابل توجهی روند اثبات را تسریع می بخشد. در صورت عدم وجود قرارداد مکتوب، می توان از سایر شواهد و مستندات برای اثبات رابطه کاری استفاده کرد.

مدارک لازم برای شکایت از کارفرما بابت بیمه در اداره کار

برای ثبت شکایت در اداره کار، علاوه بر قرارداد کار (در صورت وجود)، مدارک هویتی شامل کارت ملی و شناسنامه شاکی الزامی است. همچنین، گزارش استعلام سوابق بیمه از سازمان تامین اجتماعی که نشان دهنده عدم پرداخت حق بیمه در بازه زمانی مورد ادعا باشد، از اهمیت بالایی برخوردار است. این گزارش می تواند از طریق سامانه آنلاین تامین اجتماعی قابل دریافت باشد. در مواردی که قرارداد کار وجود ندارد یا برای تقویت ادعا، ارائه استشهادنامه از سوی همکاران یا افراد مطلع از رابطه کاری، بسیار کمک کننده خواهد بود. این استشهادنامه باید توسط افراد قابل اعتماد و با ذکر جزئیات تکمیل و امضا شود.

علاوه بر این، هرگونه مدرکی که نشان دهنده اشتغال کارگر در محل کار کارفرما باشد، مانند فیش های حقوقی (حتی اگر ناقص باشند)، نامه های اداری، کارت تردد، فرم های حضور و غیاب، پیامک ها یا مکاتبات الکترونیکی (ایمیل، پیام در شبکه های اجتماعی کاری) که به نوعی رابطه کاری را اثبات کنند، می توانند به عنوان دلیل و مدرک به پرونده پیوست شوند. حتی اگر کارفرما بخشی از حقوق را به صورت نقدی پرداخت کرده باشد، رسیدهای بانکی یا فیش های واریزی (در صورت وجود) نیز می توانند مفید باشند. تمامی این مدارک باید به صورت منظم جمع آوری شده و همراه با لایحه دفاعیه یا شرح شکایت، به مرجع رسیدگی کننده ارائه شوند. دقت در ارائه مستندات کامل و مرتبط، نقش بسزایی در تسریع و موفقیت آمیز بودن فرآیند شکایت دارد.

روش های طرح این شکایت

برای طرح شکایت از کارفرما به دلیل عدم پرداخت حق بیمه، دو روش اصلی وجود دارد که کارگر می تواند با توجه به شرایط و امکانات خود، یکی از آن ها را انتخاب کند: روش حضوری و روش آنلاین. هر دو روش دارای مراحل و الزامات خاص خود هستند که در ادامه به تفصیل بررسی می شوند.

شکایت حضوری از کارفرما در اداره بیمه

روش حضوری، یکی از سنتی ترین و رایج ترین روش ها برای طرح شکایت است. در این روش، کارگر باید با در دست داشتن تمامی مدارک و ادله کافی که در بخش های قبلی به آن ها اشاره شد، به نزدیکترین شعبه سازمان تامین اجتماعی یا اداره کار مراجعه کند. پس از مراجعه، لازم است فرم شکایت را تکمیل کرده و همراه با مستندات خود به مسئول مربوطه تحویل دهد. در این مرحله، ممکن است نیاز به تنظیم یک شکواییه کتبی باشد که در آن جزئیات شکایت، مدت زمان کارکرد، مبلغ حق بیمه معوقه (در صورت اطلاع) و درخواست های کارگر به وضوح قید شود. در صورت نیاز، می توان از کمک مشاوران حقوقی یا وکلای متخصص در امور کار و تامین اجتماعی برای تنظیم شکواییه بهره برد تا متن شکایت از نظر حقوقی دقیق و کامل باشد.

پس از ثبت شکایت حضوری، معمولاً یک جلسه رسیدگی با حضور کارشناس یا بازرس مربوطه تعیین می شود. در این جلسه، هم کارگر و هم کارفرما (یا نماینده قانونی آن ها) حضور می یابند و فرصت دفاع از خود را دارند. کارشناس با بررسی مدارک ارائه شده توسط هر دو طرف، اظهارات آن ها را شنیده و در صورت لزوم، تحقیقات بیشتری از جمله بازرسی از محل کار را انجام می دهد. هدف این جلسه، روشن شدن ابعاد مختلف پرونده و رسیدن به یک تصمیم عادلانه است. در نهایت، پس از بررسی های جامع، رای صادر شده و به طرفین ابلاغ می گردد. در صورت اثبات ادعای کارگر، کارفرما ملزم به پرداخت تمامی حق بیمه های معوقه و همچنین جریمه های قانونی مربوطه خواهد شد. این روش برای افرادی که دسترسی کمتری به اینترنت دارند یا ترجیح می دهند امور خود را به صورت مستقیم و چهره به چهره پیگیری کنند، مناسب است.

شکایت آنلاین از کارفرما

با پیشرفت تکنولوژی و توسعه خدمات الکترونیکی، امکان طرح شکایت از کارفرما به صورت آنلاین نیز فراهم شده است. این روش برای بسیاری از کارگران، به دلیل صرفه جویی در زمان و هزینه، بسیار جذاب و کارآمد است. برای ثبت شکایت آنلاین، ابتدا باید به سامانه جامع اداره کار به آدرس mcls.gov.ir مراجعه کرد. اولین و مهمترین مرحله در این روش، احراز هویت الکترونیکی است. این فرآیند معمولاً از طریق سامانه های مربوطه مانند ekyc.done.ir انجام می شود که در آن اطلاعات هویتی فرد تأیید و شناسه کاربری برای وی صادر می گردد.

پس از احراز هویت الکترونیکی موفقیت آمیز، کارگر می تواند وارد پنل کاربری خود در سامانه جامع اداره کار شده و گزینه “ثبت دادخواست بدوی” را انتخاب کند. در این بخش، فرم های مربوط به شکایت نمایش داده می شوند که باید با دقت و به صورت صحیح تکمیل گردند. اطلاعاتی نظیر مشخصات شاکی و متشاکی عنه، جزئیات رابطه کاری، مدت زمان عدم پرداخت حق بیمه و نوع درخواست باید به طور کامل وارد شوند. همچنین، امکان بارگذاری مدارک و مستندات مربوطه به صورت فایل های الکترونیکی نیز در این سامانه وجود دارد. پس از تکمیل و ارسال فرم، سیستم به صورت خودکار یک کد پیگیری به شاکی ارائه می دهد که برای پیگیری وضعیت شکایت در آینده مورد استفاده قرار می گیرد.

پس از ثبت آنلاین شکایت، اداره کار یا سازمان تامین اجتماعی، وقت جلسه رسیدگی را تعیین و از طریق پیامک یا سامانه به اطلاع طرفین می رساند. این جلسات ممکن است به صورت حضوری برگزار شوند، اما فرآیند ثبت اولیه و ارسال مدارک به صورت آنلاین انجام شده است. مزیت اصلی این روش، دسترسی آسان و امکان ثبت شکایت از هر مکانی و در هر زمانی است. این روش به ویژه برای کارگرانی که در شهرهای دورتر از مراکز اداری زندگی می کنند یا به دلیل مشغله کاری امکان مراجعه حضوری را ندارند، بسیار مفید است و سرعت و کارایی بیشتری در پیگیری امور قانونی فراهم می آورد.

مراجع مربوطه جهت شکایت از کارفرما بابت بیمه

برای طرح شکایت بابت عدم پرداخت حق بیمه توسط کارفرما، دو مرجع اصلی و مهم وجود دارند که کارگر می تواند به آن ها مراجعه کند: سازمان تامین اجتماعی و اداره کار (زیرمجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی). هر یک از این مراجع، نقش و وظایف خاص خود را در رسیدگی به این نوع شکایات دارند و معمولاً فرآیند شکایت از یکی از این دو نهاد آغاز می شود.

سازمان تامین اجتماعی، به عنوان متولی اصلی امور بیمه و سوابق بیمه ای، مرجع اولیه برای بررسی و پیگیری عدم واریز حق بیمه است. کارگر می تواند با مراجعه به شعب این سازمان یا از طریق سامانه های آنلاین آن، درخواست بررسی سوابق بیمه خود را ارائه دهد. در صورتی که مشخص شود کارفرما در واریز حق بیمه کوتاهی کرده است، سازمان می تواند اقدام به بازرسی از محل کار کرده و پس از احراز تخلف، کارفرما را ملزم به پرداخت حق بیمه های معوقه و جریمه های مربوطه نماید. این سازمان همچنین مسئول محاسبه دقیق حق بیمه های پرداخت نشده و وصول آن ها از کارفرما است.

اداره کار، به عنوان مرجع رسیدگی به اختلافات بین کارگر و کارفرما، نیز نقش بسیار مهمی در این فرآیند ایفا می کند. بسیاری از کارگران ابتدا شکایت خود را در اداره کار ثبت می کنند، چرا که این نهاد صلاحیت رسیدگی به مسائل گسترده تری از جمله احراز رابطه کارگری و کارفرمایی، ساعات کار، حقوق و دستمزد و سایر مسائل مرتبط با قانون کار را دارد. پس از ثبت شکایت در اداره کار، جلسات هیئت تشخیص و حل اختلاف تشکیل می شود. این هیئت ها با حضور نمایندگان کارگران، کارفرمایان و دولت، به بررسی پرونده می پردازند و رای صادر می کنند. در صورتی که اداره کار رابطه کارگری و کارفرمایی را احراز کند، می تواند کارفرما را ملزم به بیمه کردن کارگر و پرداخت حق بیمه های معوقه نماید و حتی حکم به جریمه کارفرما صادر کند. در مواردی که اختلافات پیچیده تر باشند و نیاز به پیگیری های حقوقی بیشتری باشد، ممکن است پرونده به مراجع قضایی مانند دادگاه های عمومی نیز ارجاع داده شود.

مهم است بدانید که حتی اگر توافقی بین کارگر و کارفرما مبنی بر عدم پرداخت حق بیمه وجود داشته باشد، این توافق از نظر قانونی باطل است و کارگر همچنان حق شکایت و مطالبه حق بیمه خود را دارد.

مهلت شکایت کارگر از کارفرما برای بیمه

یکی از نکات بسیار مهم و قابل توجه در خصوص شکایت از کارفرما به دلیل عدم پرداخت حق بیمه، عدم وجود محدودیت زمانی برای طرح این شکایت است. بر خلاف برخی دیگر از دعاوی حقوقی که دارای مهلت های قانونی مشخصی هستند، شکایت مربوط به عدم پرداخت حق بیمه از سوی کارفرما، فاقد هرگونه محدودیت زمانی است. این بدان معناست که کارگر می تواند حتی سال ها پس از اتمام همکاری با کارفرما یا حتی پس از بازنشستگی، برای مطالبه حق بیمه های پرداخت نشده خود اقدام کند.