کشف رازهای بیماری آلزایمر با استفاده از بافت زنده مغز انسان
پژوهشگران دانشگاه ادینبرو با استفاده از برش‌های بافت زنده مغز انسان توانستند رازهایی را درباره بیماری آلزایمر کشف کنند.
به گزارش بازتاب امروز، پژوهشگران برای نخستین بار نشان دادند که یک نوع سمی پروتئین amyloid beta چگونه به سیناپس‌های مغزی آسیب می‌رساند و آنها را به سمت آسیب‌هایی مشابه بیماری آلزایمر سوق می‌دهد.
این مطالعه که نتایج آن در نشریه Nature Communications منتشر شده، از نمونه‌های کوچکی از بافت سالم مغز بهره برده است، که طی جراحی‌های روتین مغز تهیه شده بود. نمونه‌ها پس از دریافت رضایت بیماران به آزمایشگاه منتقل شدند و در معرض amyloid beta قرار گرفتند، پروتئینی که با پیشرفت بیماری آلزایمر مرتبط است.
بر اساس یافته‌های این مطالعه، برخلاف واکنش مغز به شکل طبیعی پروتئین amyloid beta که در آن سلول‌های مغز تلاش می‌کنند آسیب را ترمیم کنند، نوع سمی این پروتئین باعث آسیب جدی شده و بافت مغز هیچ نشانه‌ای از ترمیم نشان نداده است. حتی تغییرات جزئی در سطح طبیعی amyloid beta، چه افزایش و چه کاهش، می‌تواند عملکرد سلول‌های مغز را مختل کند.
پژوهشگران اعلام کردند که مغز انسان برای کارکرد طبیعی خود به تعادل بسیار ظریف این پروتئین نیاز دارد و هرگونه اختلال کوچک می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد.
موفقیت پروژه پژوهشی Dyson RAD Dementia Research Acceleration به توسعه روشی نوین بازمی‌گردد، که امکان نگهداری قطعات بسیار کوچک بافت مغز در ظروف آزمایشگاهی را برای چندین هفته پس از جمع‌آوری فراهم کرده است.
این فناوری منحصربه‌فرد فرصتی ارزشمند برای مطالعه مراحل اولیه بیماری آلزایمر در سلول‌های زنده مغز انسان به وجود آورده و به پژوهشگران اجازه داده است که نحوه عملکرد مغز در مواجهه با پروتئین‌های سمی را بررسی کنند.
همچنین پژوهشگران دریافتند برش‌هایی که از لوب تمپورال مغز تهیه شده بود و اغلب در مراحل اولیه بیماری آلزایمر تحت تأثیر قرار می‌گیرد، سطوح بالاتری از پروتئین tau را آزاد کرده است. این افزایش می‌تواند زمینه‌ساز گسترش سریع‌تر آسیب بین سلول‌ها باشد.
همچنین در برخی نمونه‌های مورد مطالعه، نشانه‌های اولیه بیماری آلزایمر نظیر پلاک‌های amyloid و گره‌های tau مشاهده شد. این مسئله ظرفیت بالای این مدل را برای بررسی بیماری در مراحل بسیار ابتدایی و پیش از بروز علائم نشان می‌دهد.
متخصصان معتقد هستند که این پیشرفت می‌تواند روند شناسایی و آزمایش داروهای احتمالی را پیش از ورود به مراحل کارآزمایی بالینی سرعت بخشد و امیدهای تازه‌ای برای درمان این بیماری بی‌رحم ایجاد کند.
این پژوهش با حمایت مالی بنیاد خیریه Race Against Dementia انجام شده، که توسط سر جکی استوارت، قهرمان افسانه‌ای مسابقات فرمول یک، پس از ابتلای همسر او به زوال عقل تأسیس شده، همچنین یک میلیون پوند بنیاد James Dyson کمک کرده است.
دکتر کلر دوران، پژوهشگر بنیاد Dyson RAD و عضو مؤسسه تحقیقات زوال عقل بریتانیا در دانشگاه ادینبرو، در این خصوص گفت: «ما در همکاری با تیم جراحی مغز دانشگاه ادینبرو موفق شدیم بافت زنده مغز انسان را به عنوان مدلی منحصربه‌فرد برای مطالعه سؤالات بنیادی درباره بیماری آلزایمر به کار ببریم. باور داریم که این ابزار می‌تواند یافته‌های پژوهشی را سریع‌تر به درمان‌های بالینی تبدیل کند و به تحقق هدف جهانی ما برای غلبه بر بیماری زوال عقل کمک کند.»
سر جکی استوارت نیز در این رابطه بیان کرد: «واقعیت تلخ این است که در شرایط کنونی، یک نفر از هر سه نفر متولدشده امروزی با بیماری زوال عقل خواهد مرد. هر سه ثانیه یک نفر به این بیماری مبتلا می‌شود و ما هنوز درمان قطعی برای آن نداریم. هدف ما از راه‌اندازی Race Against Dementia این بود که با همکاری میان رشته‌ای و تسریع پژوهش‌ها بتوانیم به درمانی مؤثر دست یابیم.»
جیمز دایسون، بنیان‌گذار شرکت Dyson نیز عنوان کرد: «کار دکتر دوران و تیم او در نگهداری نمونه‌های زنده بافت مغز انسان در آزمایشگاه، دستاوردی منحصربه‌فرد است، که می‌تواند پژوهش روی بیماری آلزایمر را از مدل‌های حیوانی فاصله دهد و باعث بررسی دقیق‌تر روی سلول‌های انسانی شود.»
در پایان، پروفسور تارا اسپایرز-جونز، رهبر گروه در مؤسسه تحقیقات زوال عقل بریتانیا نیز تأکید کرد: «این مطالعه پیشرفته، نمونه‌ای برجسته از تلاش‌های جهانی برای درک بهتر و درمان مؤثر بیماری آلزایمر است و ابزاری نوین به دانشمندان ارائه می‌دهد تا با استفاده از سلول‌های زنده انسانی به یافته‌های کاربردی و عملی برسند.»
